In dit artikel neemt fotograaf Francis Meinster je mee in haar wereld van creatieve macrofotografie. Ze geeft je tips en voorbeelden om out of the box te denken en alledaagse voorwerpen op een creatieve manier vast te leggen. Zin in een uitdaging? Lees dan snel verder!
Wat is creatieve macrofotografie?
Macrofotografie is het vastleggen van kleine onderwerpen van heel dichtbij. Denk bijvoorbeeld aan insecten, bloemen of planten. Je legt je onderwerp minimaal op ware grootte vast op de sensor van je camera, dat noem je een 1:1 vergroting. Een lieveheersbeestje van 5 mm is dus ook echt 5mm (of groter) op je sensor. En dat wil zeggen dat hij dus vele malen groter is wanneer je de gemaakte foto op 100% bekijkt. Zo kun je details fotograferen die je met het blote oog amper kunt zien. Macro foto’s maak je meestal met een macrolens met een vast brandpunt van bijvoorbeeld 60mm, 100mm of 200mm.
We kennen macrofotografie dus meestal van insecten en bloemen. Natuurlijk is hier niets mis mee, maar als je je creativiteit laat stromen zijn er veel meer objecten die je kunt inzetten voor creatieve macrofotografie. Denk dus even out of the box of buiten je comfort zone.
Nou vraag jij je vast af… hoe dan?
Leer jezelf om écht te kijken
Leer goed kijken! Naast natuurlijke onderwerpen zijn er namelijk genoeg andere voorwerpen om ons heen waar creatieve macrofotografie toepasbaar op is. Eigenlijk kan je alles fotograferen, alleen je moet het zien, jouw oog moet erop vallen. Zie je ergens toffe details, structuren, patronen?
Je ziet meer als je jouw ogen laat wennen aan de omgeving voor ongeveer 10 minuten. Echt waar het werkt, je zult het zien. Dus zoek een plekje uit waar je gaat zitten en kijk om je heen, heb geduld, sluit je af, concentreer je en neem de omgeving in je op. Je zult zien dat je steeds meer ontdekt. Wat valt je op qua kleur, lijnenspel, compositie, lichtval enz.?
Dit kan je ook doen met voorwerpen uit bijvoorbeeld de keukenla of de gereedschapskist, je kan het zo gek niet verzinnen. Leg het neer, kijk ernaar en je fantasie komt vanzelf. Je neemt niet alleen meer waar, maar het ontspant tegelijkertijd. Eigenlijk is het een win-winsituatie! Eventjes jouw gedachten opzijzetten en je concentreren op de kleine wereld om je heen.
Lees ook: 75x ideeën voor macro en close-up foto’s
Is je creativiteit gaan stromen?
Pak nu je camera en kijk door de lens naar het door jou gekozen onderwerp. Speel met het diafragma, draai (handmatig) aan je scherpstelring en beslis of je dichterbij of verderaf moet staan. Door de lens zie je hoe het beeld verandert en ontdek je wat een mooie compositie is. Ook bepaal je zo wat er scherp in beeld gebracht wordt. Bekijk jouw onderwerp van onder, vanaf boven, horizontaal, verticaal, diagonaal en rondom. Elk perspectief is anders en kijk wat voor jou werkt.
Als je een ‘wauw momentje’ krijg, ga je ermee aan de slag om het verder uit te werken. Experimenteer met je instellingen, belichting, compositie en scherpte. En wat heel belangrijk is, gebruik een macrostatief of een rijstzak ook al heb je een vaste hand. Door de beperkte scherptediepte ligt onscherpte op de loer. De kleinste trilling of beweging kan zorgen voor onscherpte wat vervolgens leidt tot frustratie achteraf. Het is mij ook vaak overkomen en sindsdien gebruik ik altijd een klein statief of een rijstzak, ook als ik op pad ga. Wat ook heel handig is: maak gebruik van de zelfontspanner, een afstandsbediening of de app van jouw fotocamera op de telefoon.
Voor het oplichten van schaduwen kan je een (zelfgemaakt) reflectiescherm gebruiken. Zo’n schermpje maak je makkelijk en snel met een stukje karton en aluminimumfolie. De grootte van het karton kan je zelf bepalen. Voor creatieve macrofotografie is een klein reflectiescherm meestal voldoende.
Voorbeelden van creatieve macrofotografie
Hieronder neem ik je mee in het ontstaan van mijn foto’s. Zie het als een leidraad. Pik eruit wat voor jou werkt en creëer zelf creatieve macrofoto’s.
1. Condens petfles
In de winter staat een krat met frisdank buiten bij onze achterdeur. Natuurlijke koeling en direct te pakken zonder naar de voorraadkoelkast te lopen in de garage. Op een mooie zonnige dag zag ik condensvorming op de flessen en was het tijd om ze te verplaatsen. Maar voordat ik dat deed viel mijn oog op de vele druppeltjes op een fles en besloot ik mijn camera met de 60mm macrolens te pakken. Door de lens zag ik ineens structuur, een patroon, reflectie, een houdbaarheidsdatum en contrasten. Met al deze punten heb ik gespeeld om een interessante compositie te maken.
2. Drumborstel
Op onze zolder staat een drumstel met allerlei accessoires. Stuk voor stuk bruikbaar voor creatieve macrofotografie. Op de foto is een drumborstel te zien, deze wordt gebruikt door de drummer bij jazzmuziek. Deze borstel bestaat uit een handvat met aan het uiteinde meerdere dunne stalen pennetjes die samengebundeld een borstel vormen. De drumborstel is frontaal en op ooghoogte bekeken, wat een interessant beeld oplevert.
Het enige punt waar ik tegenaan liep was het weinige licht. Dit is opgelost door een mini zaklampje te gebruiken. Door het licht van het mini zaklampje geven de uiteinden van de stalen pennen een weerkaatsing waardoor het lijkt op vuurwerk. Grappig hè, dit had ik zelf niet bedacht voordat ik de foto maakte. Zo ontstaat er vaak tijdens het fotograferen spontaan een beeld dat je niet van tevoren had bedacht. Een leuke verrassing die je creativiteit een impuls geeft en je bent ook weer een ervaring rijker.
Voor de ondergrond heb ik een wit glanzend stuk karton gebruikt en voor de achtergrond een stuk paars karton. De kleur paars van de achtergrond wordt nu gereflecteerd op de glanzende ondergrond. Zo kan je spelen met kleuren totdat je de juiste match hebt gevonden. Pak eens een magazine, blader door het blad en zoek een advertentie of foto die een mooie kleurcombinatie is voor de onder- of achtergrond. Door een kleine scherptediepte te gebruiken blenden de kleuren dan mooi samen. Let wel op dat de overgang van de ondergrond naar de achtergrond zacht verloopt en vermijdt een harde horizontale lijn in het beeld. Dit kan je doen door de afstand tussen het onderwerp en de achtergrond te vergroten. Speel hiermee totdat je tevreden bent.
3. Blad van een Pannenkoekplant
Een pannenkoekplant is een huiskamerplant met een heleboel grote en kleine platte blaadjes. Als je die blaadjes goed bekijkt dan zie je de nerven lopen, vooral als er zonlicht op schijnt. In elk blad zit hetzelfde patroon. Door de bladeren goed te bestuderen ontdekte ik een patroon dat lijkt op een lieveheersbeestje. Hier komt weer het mini zaklampje goed van pas. Echt super handig om dit bij je fotospullen te hebben. Want met behulp van dit mini zaklampje, waarmee ik het blad aan de achterzijde belichtte, werd het patroon van het lieveheersbeestje nog beter zichtbaar.
Voor deze foto stond de camera op een statief en de zelfontspanner was ingesteld op 10 seconden. Binnen die 10 seconden had ik de tijd om het lampje vast te houden en te richten op de plek waar ik het wilde hebben. Doordat ik gebruik maakte van de spotmeting werd de omgeving iets donkerder. In de nabewerking hoefde ik de achtergrond alleen iets zwarter te maken voor het gewenste eindresultaat.
Bij de foto’s van de tulp heb ik weer het lampje gebruikt. Door in de kelk te schijnen wordt de tulp een beetje doorzichtbaar en zie je de meeldraden en de nerven in de bloemblaadjes heel duidelijk zitten. Zo heb je een andere kijk op de tulp.
4. Bokeh bollen
Wat zijn ‘bokeh bollen’ en hoe maak je ze? Voor bokeh bollen heb je licht nodig. Dit kan licht zijn van kleine (kerst)lampjes of van licht wat door bomen of struikgewas schijnt. Het onderwerp op de voorgrond staat ver van de achtergrond waar het licht vandaan komt. Als je kerstlampjes gebruikt, dan kun je deze van positie veranderen totdat je de juiste bokeh bollen hebt gevonden.
Ben je buiten in de natuur dan zal je met je camera de juiste hoek of afstand moeten kiezen. Door een laag diafragmawaarde te gebruiken zoals bijvoorbeeld een F/2.8, wordt de achtergrond vaag en zullen de lichtjes op de achtergrond veranderen in zachte bolletjes. Hoe groter het getal van het diafragma hoe kleiner en scherper de lichtbolletjes worden. Om het beeld zacht te houden neem je de laagste diafragmawaarde die je lens aankan. Nu is het alleen nog een kwestie van de juiste compositie vinden. Tip: neem een laag standpunt in.
5. Nog meer creatieve macrofotografie
In de loop der jaren heb ik nog veel meer creatieve macrofoto’s gemaakt. Hieronder zie je nog enkele andere voorbeelden van hedendaagse objecten die ik hiervoor heb gebruikt.
Je macrofoto’s nabewerken
Voor de finishing touch gebruik ik Adobe Lightroom Desktop. Ik fotografeer altijd in RAW en bewerk mijn foto’s in Lightroom. Ik pas o.a. de uitsnede, kleur, hooglichten, helderheid en scherpte aan voordat ik de foto exporteer naar een JPG-bestand. Naast Lightroom bestaan er meerdere bewerkingsprogramma’s. Kies een programma dat het beste bij jou past qua budget en gebruiksvriendelijkheid.
Met het bewerken maak je de foto af zoals jij wilt, niets is echt fout. Smaken verschillen. Dus doe gewoon wat jij mooi vindt. Het gaat erom dat jij tevreden bent met het eindresultaat.
Tips voor creatieve macrofotografie
In dit artikel heb ik heel wat tips gegeven voor het fotograferen van macro. Hieronder zet ik die tips nog even op een rijtje, zodat je een goed overzicht hebt!
- Gebruik van een zaklamp of de zaklamp op je telefoon om een bepaald deel van je onderwerp extra te belichten.
- Maak gebruik van een (zelfgemaakt) reflectiescherm voor het oplichten van schaduwen. Dit hoeft niet groot te zijn, zo kun je het overal makkelijk mee naartoe nemen.
- Creëer bokeh bollen op de achtergrond met bijvoorbeeld kerstverlichting of andere lampjes. Zorg wel voor genoeg afstand tussen het onderwerp en de achtergrond.
- Gebruik een groot diafragma (klein getal, bijvoorbeeld F/2.8 – F/4.0) voor veel onscherpte en vervreemding.
- Bepaal zelf de kleur van de ondergrond of de achtergrond door een magazine, gekleurd papier, doek enz. te gebruiken. Houd ook hier rekening met de afstand en een groot diafragma. Hoe vager hoe mooier.
- Spray waternevel op het onderwerp voor extra dimensie.
- Gebruik een glimmend voorwerp zoals een spiegel, de cover van een glossy magazine, een telefoon (zwart scherm) voor reflectie.
- Zoek naar kleur, contrast, textuur, lijnen, patronen, vlakverdeling.
- Maak abstracte beelden, zoek naar mooie details.
- Ga op zoek naar mooie items in je huishouden of werkplek.
Deze lijst is natuurlijk niet volledig. Mijn ervaring is dat als je bezig bent, de creativiteit vanzelf wel komt. Heb jij meer houvast nodig dan kan je altijd zoeken naar voorbeelden op het internet of op sociaal media.
Lees ook: DIY: Druppel fotografie met glycerine en veren
Technische tips:
- Hou je diafragmawaarde zo laag mogelijk. Bijvoorbeeld F/2.9 tot F/4.0. Zet je camera evt. in de AV-stand (o.a. Canon) voor een mooie scherptediepte en verhoog de waarde als je meer scherpte wilt.
- Experimenteer met focus bracketing en focus stacking als deze functie op je camera zit.
- Zet je camera op spotmeting en op 1-scherpstelpunt om het detail goed te belichten.
- Maak gebruik van een statief of rijstzak voor de beste scherpte, zet de beeldstabilisatie uit.
- Bij een stilstaand onderwerp kan je gerust een langere sluitertijd gebruiken bij weinig licht, gebruik wel een statief.
- Zet de isowaarde op 100 voor behoud van mooie details en minder ruis. Fotografeer je uit de hand, verhoog dan eventueel de isowaarde ter voorkoming van bewegingsonscherpte.
- Stel handmatig scherp. Zo kun je helemaal zelf bepalen waar de scherpte ligt.
- Zorg voor een rustig beeld met een onderwerp waar alle aandacht naar toe gaat. Haal het onnodige weg voordat je de foto maakt. Dit scheelt weer retoucheren in de nabewerking.
- Fotografeer in RAW voor behoud van de meeste informatie.
- Ontwikkel je foto’s met een bewerkingsprogramma zoals Adobe Lightroom of Photoshop of met een ander bewerkingsprogramma.
- Spiegel je foto eens verticaal of horizontaal of draai van landscape naar portret en andersom in de nabewerking. Wie weet krijg je een spannender en dynamischer beeld om naar te kijken.
De uitdaging is aan jullie. Veel plezier met het creëren van creatieve macrofoto’s!
Gastblog – Francis Meinster is de fotograaf van Jefra Creations. Haar motto tijdens het fotograferen is ‘Is dit mooi voor aan de muur?’. Is het antwoord ja? Dan gaat ze aan de slag! Je kunt ook bij Francis terecht voor bedrijfsfotografie voor ZZP’er en voor portretfotografie ‘mens en dier’.
Neem een kijkje op: jefracreations.nl en instagram.com/jefracreations
2 Reacties
Wat een interessant en inspirerend gastartikel! De rijstzak kende ik nog niet, daar ga ik eens naar kijken. Lijkt me heel handig!
Bedankt voor je reactie Simone, leuk dat je er wat van hebt opgestoken!