Je hebt vast al eens gehoord of gelezen over het histogram in fotografie. Of je nu beginnend fotograaf bent of al langer fotografeert, het histogram is zeker weleens op je beeldscherm verschenen. Tijd om te ontdekken wat het precies is én hoe je het in je voordeel kunt gebruiken.
Wil jij je fotografie naar een hoger niveau tillen? Dan kan het histogram hierbij helpen. In dit uitgebreide artikel ontdek je wat het histogram is, hoe je het kunt lezen en gebruiken, en hoe het kan bijdragen aan het maken van betere foto’s.
Wat is een histogram?
Het histogram in fotografie is een grafiek van de intensiteit van het licht in je foto. Hierop zie je de verdeling van de helderheid in je foto. Aan de linkerkant van het histogram vind je de donkere tonen en aan de rechterkant de lichtere tonen. Het midden van het histogram bevat middentonen, die zich tussen de donkere schaduwen en heldere hooglichten bevinden.
Hoe hoger de pieken in het histogram op een bepaalde plek, hoe groter het deel van de foto met deze helderheid. Dus zie je een piek links in beeld, dan is een groot deel van je foto erg donker. Terwijl een piek in het rechter deel van de grafiek aangeeft dat je een hele lichte foto hebt gemaakt.
Waar is het histogram voor?
Het histogram geeft je inzicht in de belichting van je foto. En dat is belangrijk om te weten als fotograaf. Je wilt namelijk foto’s maken die goed zijn belicht. En het histogram is een hulpmiddel om dit te bereiken. Door het histogram te begrijpen en te gebruiken, kun je sneller beoordelen of je foto onderbelicht, overbelicht of juist goed belicht is.
Waarschijnlijk kijk je voornamelijk op je LCD scherm om te zien of je foto naar wens belicht is. Maar het is lastig om hierop te vertrouwen omdat je dit scherm lichter of donkerder kunt zetten. Het histogram heeft hier geen invloed op en is dus altijd nauwkeurig.
Uitlezen van het histogram in fotografie
Nu je begrijpt waarom het histogram belangrijk is, kunnen we dieper ingaan op hoe je het kunt lezen én begrijpen. Het histogram bestaat uit heel veel aaneengesloten verticale balken die de belichting weergeven. De hoogte van elke balk geeft aan hoeveel pixels er in dat helderheids-niveau voorkomen.
Horizontale as
De horizontale as van het histogram geeft de helderheid van de belichting van je foto aan van donker naar licht. Links vind je dus diepzwart terwijl je rechts helder wit vindt. Het middelpunt is 50% grijs en dus neutraal.
Verticale as
De verticale as geeft aan hoeveel pixels er in elk helderheids-niveau voorkomen. Hoe hoger de balk, hoe meer pixels er in dat helderheidsniveau zijn. Een piek in het histogram wil dus zeggen dat een groot deel van je foto een helderheid heeft passend bij de plek van de piek.
De ideale verdeling in het histogram
Inmiddels weet je hoe je het histogram moet lezen. Maar waar moet je op letten wanneer je deze gaat bekijken? En wat kun je aanpassen mocht het histogram niet goed zijn? Tijd om je kennis te laten maken met de ‘ideale histogram-verdeling’.
Verdeling van de balken
In theorie heeft een foto die goed is belicht meestal een histogram waarbij de balken gelijkmatig verdeeld zijn over de hele grafiek. Er zitten donkere delen in, lichte delen en vooral veel pixels die gemiddeld belicht zijn.
Maar in de praktijk is dit toch een beetje anders. Iedere locatie, ieder onderwerp en ieder licht zorgt voor een ander histogram in fotografie. Maak je een foto met tegenlicht? Dan zul je hard contrast hebben met een piek links en/of rechts in je histogram. Fotografeer je een besneeuwd landschap? Dan zullen de balken vooral rechts in je histogram zichtbaar zijn. Terwijl je bij concertfotografie juist vaak veel balken links hebt door de donkere omgeving.
Uitgebeten hooglichten of dichtgelopen schaduwen?
Het allerbelangrijkste in het histogram zijn de uiteindes van de grafiek. Dus de plek helemaal links (diep zwart) of helemaal rechts (puur wit) in beeld. Als er pieken zichtbaar zijn op deze plekken, dan wil dit zeggen dat er geen details meer zitten in deze pixels in je foto.
Dat hoeft niet erg te zijn als het om kleine stukjes gaat. Vrijwel iedere foto heeft wat kleine diepe schaduwen of heldere hooglichten op bepaalde plekken. Maar zie je hier een hoge piek? Dan is er meestal wel iets aan de hand. In dat geval heeft een groter deel van je foto geen detail, en dat is niet wat je wilt.
Het histogram bij verschillende soorten fotografie
Weten waar je op moet letten bij verschillende soorten fotografie? Hieronder geef ik een aantal voorbeelden die goed zijn om even door te lezen!
Landschapsfotografie
Bij landschapsfotografie wil je vaak zowel de details in de omgeving als in de lucht vastleggen. En dat is soms best een uitdaging! Een ideaal histogram voor landschappen zou een redelijk gelijkmatige verdeling over het hele bereik moeten hebben. Fotografeer je in omstandigheden met moeilijk licht? Bijvoorbeeld met tegenlicht of wanneer de lucht erg wit/grijs is? Probeer dan eens een grijsverloopfilter te gebruiken. Hiermee verklein je het contrast tussen de lucht en de voorgrond, en dat zul je ook zien in het histogram.
Portretfotografie
In portretfotografie is het belangrijk om de huidtinten nauwkeurig te fotograferen. Deze verschijnen meestal in het midden van het histogram, daar zul je dus vaak een piek zien. Fotografeer je portretten in een studio, bijvoorbeeld met een witte of zwarte achtergrond? Dan zal je histogram vooral aan de lichte of donkere kant van de grafiek een piek hebben. Maar probeer ervoor te zorgen dat de huid realistisch belicht wordt.
Concertfotografie en Theaterfotografie
Zoals ik al eerder aangaf zijn er ook genoeg situaties met ‘moeilijk’ licht, waarbij het histogram er helemaal niet zo gelijkmatig uitziet. Bijvoorbeeld bij concert- en theaterfotografie. Omdat de omgeving donker is zal je histogram automatisch voornamelijk links een piek hebben.
Maar let goed op hoe je de lichtmeting instelt bij deze vormen van fotografie. Wanneer je deze automatisch laat staan, is de kans groot dat je onderwerp (de artiest of artiesten) overbelicht raken. Je camera wil namelijk graag je histogram zo gemiddeld mogelijk houden en gaat hierbij de belichting automatisch zo instellen. Bij sommige vormen van fotografie is dit alleen erg lastig.
High key en low key fotografie
Bij high key fotografie en low key fotografie is het de bedoeling dat je foto’s maakt die over het algemeen erg licht of erg donker zijn. Dit zul je dus ook zeker terug zien in het histogram van je fotografie. Deze zal voornamelijk links of rechts gevuld zijn. Maar pas goed op dat je geen pieken krijgt tegen de buiten-randen van de grafiek. In dat geval is je foto over- of onderbelicht en zijn er grote delen van je foto die geen detail meer bevatten. En dat zou zonde zijn!
Conclusie
Zoals je hebt kunnen lezen is het histogram in fotografie een krachtig hulpmiddel dat elke fotograaf zou moeten begrijpen en gebruiken. Het voorkomt dat je foto onderbelicht of overbelicht wordt en je hier pas achter komt wanneer je weer thuis achter je computer zit. Vaak kun je dit nog wel oplossen in de nabewerking, maar delen van de foto die puur zwart of wit zijn, hebben ook in je RAW bestand geen detail.
Dus, de volgende keer dat je op pad gaat met je camera, vergeet niet om af en toe een blik te werpen op deze grafiek om de belichting te checken. Bij vragen, laat het me weten in de comments. Veel succes!
3 Reacties
Evelien ik heb een brutale vraag Tijdens het lezen van onderwerp Histogram, komt er steeds reklame van
fotagrafie Ploeg in beeld. Ben jij een onderdeel van dat bedrijf?
Overigens het is een goede uitleg van de Histogram.
Hoi Peter. Nee hoor, ik heb niets met dat bedrijf te maken, ik ken ze ook niet (alleen van naam). De advertenties die je ziet zijn persoonlijk, misschien heb je ooit op hun website gekeken en zie je daarom advertenties van ze op mijn site.
hallo Evelien , zeer duidelijke uitleg maar vaak zie ik het histogram als de foto al genomen is . en aangezien ik in de hondensport amateur bezig ben zijn dan de momenten al voorbij en niet herneembaar . mvg