10x tips – Fotograferen in een theater

Van alle plekken waar je foto’s kunt maken is fotograferen in een theater toch wel één van mijn favorieten. Ik kom graag als bezoeker in het theater maar afgelopen jaren ben ik ook regelmatig met mijn camera in de theaterzaal geweest. Van musical tot toneel en van improvisatie tot muziek. Maar theaterfotografie is niet makkelijk, dus vandaag deel ik mijn tips.

Theaterfotografie: het fotograferen in een theater

Zomaar fotograferen in een theater mag meestal niet. Om theaterfotografie te kunnen uitoefenen moet je dus contact opnemen met de voorstelling die je graag wilt fotograferen. Begin klein en bied je foto’s aan in ruil voor de ervaring, dat heeft bij mij goed gewerkt. Als je eenmaal wat shoots hebt gedaan word je veel zekerder in je fotografie in deze donkere omgeving en kun je het ook echt in opdracht gaan doen.

Zoals eigenlijk altijd fotografeer ik theaterfoto’s in RAW. Hiermee heb je achteraf de meeste mogelijkheden om alles uit je foto’s te halen. En dit is nodig, want felle lampen zorgen voor hard contrast. Dit valt in RAW-foto’s vaak prima te verminderen, terwijl het in een JPG een behoorlijke opgave is. Houd dit dus in je hoofd voordat je van start gaat!

1. Handmatige modus, manual fotograferen

Raakt jouw camera ook compleet van de wijs wanneer je in een donkere ruimte gaat fotograferen? Dat is logisch. De techniek in een camera wil ervoor zorgen dat de foto juist belicht wordt. Daarom probeert hij een hele donkere omgeving lichter te make totdat details zichtbaar zijn en er nog maar weinig pikzwart te zien is. Helaas zorgt dit er in het theater voor dat je onderwerp meestal overbelicht is. Om dit te vermijden is het het beste om op de manual stand te fotograferen. Zo heb je alle vrijheid om de instellingen aan te passen zodat de belichting optimaal is.

Manual fotograferen in een theater is makkelijker bij een voorstelling met een consistente belichting. Dan stel je één keer de instellingen in en daarna hoef je niet veel meer te veranderen. Wanneer je van donkere scènes met zacht licht naar scènes vol felle kleurrijke lampen en spotlights gaat, zul je je instellingen wel telkens moeten aanpassen. Dan kun je er ook voor kiezen om bijvoorbeeld de ISO op ‘automatisch’ te zetten. Op die manier hoef je niet iedere keer je diafragma en sluitertijd opnieuw in te stellen. Om dit succesvol te kunnen doen moet je wel weten hoe je lichtmeting werkt, dit lees je in tip 2.

2. Lichtmeting met spot

In de meeste fotografie situaties kun je prima uit de voeten met de Matrixmeting. Zo staat je camera standerd ingesteld om licht te meten. Dit wil zeggen dat hij het hele beeld gebruikt om het licht te meten en vervolgens het gemiddelde hiervan pakt. In het theater werkt dit stukken minder goed. Zoals ik eerder al aangaf zal je foto dan overbelicht worden. Daarom is het belangrijk om je camera in het theater op ‘Spotmeting’ te zetten.

Bij spotmeting berekent de camera de belichting binnen het kader waar je scherpste. Dit kan bijvoorbeeld een gezicht van een acteur zijn. De camera zal de belichting aanpassen op deze berekening wat ervoor zorgt dat dit stuk van de foto goed is belicht. En in veel gevallen is het onderdeel waarop je scherp hebt gesteld het belangrijkste. Dus dan komt deze manier van lichtmeten goed van pas! Alles over lichtmeting voor optimale belichting lees je in dit artikel.

3. Zet je diafragma open voor meer licht

Het lastige aan fotograferen in een theater is het weinige licht. Daarom zweer ik bij lenzen met een groot diafragma. Ik fotografeer dan ook het liefste met mijn Canon 70-200mm f/2.8 lens waarmee ik vanaf een afstand de scènes kan vastleggen zonder te veel mensen tot last te zijn. Lenzen met een diafragma van f/2.8 of lager zijn dus uitermate geschikt voor het fotograferen in een theater.

Wanneer je het diafragma van je lens op een zo groot mogelijke opening zet (klein getal zoals f/2.8) valt er meer licht op je sensor. Hierdoor heb je een minder lange sluitertijd nodig om je foto juist te belichten. Heel fijn! Maar je verliest ook scherpte hiermee. Hoe kleiner het getal van je diafragma, hoe minder groot het scherpstelvlak in je beeld. De achtergrond zal dus sneller onscherp zijn. Daarnaast kan het ook zo zijn dat niet alles van je onderwerp scherp is. Daarom is het belangrijk om op de juiste plek scherp te stellen.

4. Scherpstellen met beweging

Scherpstellen bij een theatervoorstelling met veel beweging kan nogal een uitdaging zijn. Zeker omdat je geen belangrijk moment wilt missen. Wist je dat er verschillende autofocus standen zijn waarmee je dit probleem kunt oplossen? De autofocus punten bepalen welk deel van je foto scherp is. Wanneer je met een spiegelreflexcamera of een uitgebreide systeemcamera fotografeert dan is de kans groot dat je drie verschillende autofocus standen op je camera hebt zitten. Standaard staat deze ingesteld op ‘One Shot’. Dit geeft aan dat je foto scherp wordt op het punt wat je hebt gekozen zodra je de ontspanknop half indrukt.

In het theater kun je kiezen om de autofocus stand ‘AI Servo’ uit te proberen. Deze stand laat je camera continu scherpstellen op het punt dat jij hebt gekozen. Ideaal dus bij een bewegend onderwerp! Stel scherp op je onderwerp met het scherpstelpunt dat actief is, door de ontspanknop half in te drukken. Houd hem ingedrukt terwijl je je onderwerp volgt en druk af op het door jouw gekozen moment. Dit heet ook wel ‘focus tracking’.

5. Standpunt is key

Wanneer je gaat fotograferen in een volle theaterzaal is het onwaarschijnlijk dat je pal voor het publiek mag gaan staan. Meestal zijn er twee plekken die mogelijk zijn: langs de zijkant van de zaal óf achterin bij bijvoorbeeld de techniek. Beide plekken hebben voor- en nadelen, afhankelijk van de voorstelling die je fotografeert. Persoonlijk neig ik meer naar een plek in het midden. Dan maar achterin de zaal! Musicals en shows zijn namelijk bedacht om vanaf de voorkant te zien, veel scènes zien er op die manier ook het beste uit. Daarom probeer ik altijd een objectief mee te nemen waarmee ik het podium wat dichterbij kan halen.

Mocht dit geen optie zijn, dan is de zijkant ook een prima plek. Je zult wel vooraf moeten kiezen of je links of rechts gaat staan omdat tussendoor wisselen vaak niet mogelijk is. In de pauze kan dit uiteraard wel. Het voordeel van deze plek is dat je wat meer bewegingsvrijheid hebt. Je kunt wat dichter bij het podium staan óf loopt verder de zaal in. Daarnaast krijg je wat vaker interessante belichtingen door tegenlicht van lampen. Bij voorstellingen zonder duidelijke vormgeving zoals decor of choreografie is dit dus ook een hele prima plek. Overleg met de producent van het stuk waar je het beste kunt plaatsnemen. Je kunt er zelfs voor kiezen (indien mogelijk) om een tweede keer terug te komen en beide opties te proberen.

Recht van voren gefotografeerd

Vanaf de zijkant gefotografeerd

6. De juiste apparatuur voor theaterfotografie

Hoewel de fotograaf de foto’s maakt is het bij theaterfotografie toch behoorlijk van belang om goede apparatuur te hebben. Dit scheelt een hoop in ruis, scherpte en belichting. Daarom fotografeer ik het liefste met een spiegelreflexcamera. Hiermee heb ik alle mogelijkheden om de instellingen aan te passen en de juiste lenzen te kiezen. Natuurlijk is dit bij een hoge kwaliteit systeemcamera ook het geval, dus ook dat is een prima optie!

Qua lenzen is het afhankelijk van het theater én van de plek waar je als fotograaf staat. Sta je dicht bij het podium? Of fotografeer je misschien een generale repetitie waarbij je zelfs óf het podium mag? Dan is een groothoeklens misschien een goede optie. Terwijl je vanaf achterin de zaal beter een telelens kunt gebruiken. Zorg er in ieder geval altijd voor dat je een lichtsterke lens hebt met minimaal diafragma f/2.8 of lager. Hiermee heb je een hoop winst qua licht waardoor je je ISO minder hoog hoeft te zetten. En dat is uiteindelijk weer een voordeel voor de scherpte en ruis!

7. Vooronderzoek indien mogelijk

Ga je een voorstelling fotograferen waar repetities van zijn? Probeer dan eens bij zo’n repetitie aanwezig te zijn. Op die manier heb je al een beetje een beeld van de show. En dat helpt je bij het fotograferen! Je weet wanneer er belangrijke scènes komen of wat de toffe fotomomenten zijn. Niets zo vervelend als je net een batterij of SD-kaartje moet wisselen tijdens een spectaculair moment.

Als ik in het theater ben ga ik voordat de show begint ook altijd even praten met de medewerker(s) van de techniek. Die kunnen je informatie geven over de kleuren van het licht, of er hele donkere scènes in zitten, etc. Zo heb ik veel liever blauw licht dan rood licht, dus het is fijn om dat vooraf te weten. Fotograferen in een theater is dus niet alleen maar doen, het is ook een kwestie van informatie krijgen en hierop anticiperen.

8. Houd rekening met het publiek

Wanneer je gaat fotograferen in een theater is er meestal ook publiek aanwezig. En hier zul je rekening mee moeten houden. Een spiegelreflexcamera maakt namelijk best wel wat lawaai op het moment dat het muisstil is in zo’n zaal. Stel er is een droevige ballad bezig en jij schiet de ene na de andere foto. Het geluid van de spiegel en de sluiter zal afleiden en dit neemt het publiek je niet in dank af. Probeer op deze momenten dus wat minder aanwezig te zijn. Dit zijn meestal ook scènes met minder beweging waardoor je aan enkele foto’s voldoende hebt. Op momenten met veel muziek kun je makkelijker veel foto’s maken omdat het geluid van je camera dan wordt overstemt door de muziek.

Verder is het belangrijk om zo onopvallend mogelijk te zijn. Trek donkere kleding aan, zorg voor schoenen die geen geluid maken en loop niet te veel op en neer. Dit zal storend zijn voor het publiek wat aan de zijkanten van de rijen zit. Zorg er ook voor dat je nooit voor iemand gaat staan. De zaal kan een rare vorm hebben waardoor je soms onbewust voor een deel van het publiek staat. Houd hier rekening mee.

9. Ruisreductie met Lightroom of Camera RAW

Waarschijnlijk heb je de ISO van je camera best wat omhoog gezet tijdens het fotograferen in een theater. Tijd om de ruis wat te beperken! Dit doe ik het liefste met Adobe Lightroom of met Camera RAW. Zet de ruwe beelden van je SD-kaartje op je computer en maak een selectie van de foto’s die je wilt bewerken. Met die foto’s ga je aan de slag. En één van de dingen die ik altijd doe is de ruis reduceren. Niet te veel, want dan worden je foto’s wat ‘blurry’ en verlies je details qua scherpte. Maar genoeg om in de donkere kleuren niet al te veel pixels te zien. Speel wat met de sliders en kijk ook hoe het eruit komt te zien als je met de sliders van de scherpte speelt.

10. Kleurbalans aanpassen

Het ‘lelijkste’ licht tijdens fotograferen in een theater vind ik geel/oranje licht. Het maakt je beelden wat oubollig en plat. Daarom probeer ik met het bewerken altijd wat te spelen met de kleurbalans. Hiermee breng je soms wat meer diepte in je foto’. Ook wanneer je foto’s hebt gemaakt met een felle gekleurde lamp kun je dit wat neutraliseren. Kleuren die te fel zijn vormen kleurvlekken en zeker wanneer je ze afdrukt komt dit er niet mooi uit te zien. Ga hier dus mee aan de slag en probeer verschillende dingen uit qua kleurtemperatuur. Als laatste redmiddel kun je een foto ook nog omzetten naar zwart-wit als de kleur te fel is.

Denk jij dat fotograferen in een theater iets voor jou is? Of doe je dit al met enige regelmaat? Laat het me weten in de comments!