Baal jij weleens van onscherpe foto’s die je hebt gemaakt? Dat snap ik! Niets is zo vervelend als foto’s die niet scherp zijn op de juiste plek. Zeker omdat dit niet op te lossen valt met fotobewerking. In dit artikel deel ik verschillende manieren waarop het mis kan gaan én hoe je dit probleem kunt oplossen. Zo worden al jouw foto’s voortaan super scherp!
Iedere fotograaf zal het wel herkennen… je komt thuis van een shoot, helemaal vol adrenaline, en ontdekt dat je foto’s niet scherp zijn. Frustrerend! Ook ik heb heel wat onscherpe foto’s gemaakt voordat ik begreep wat ik fout deed. Er is namelijk niet één reden aan te wijzen. Hieronder geef ik de meest voorkomende redenen.
Wat zijn onscherpe foto’s?
Onscherpe foto’s zijn foto’s waarbij de focus niet op de juiste plek ligt óf die in zo’n totaliteit wazig zijn. Dit probleem kun je bij allerlei soorten foto’s hebben. Van portretten tot landschappen en van sportfotografie tot macro-opnamen. Er is niet 1 oorzaak aan te wijzen voor onscherpe foto’s, dit kan iedere keer anders zijn. In fotografie zijn er veel variabelen waarmee je te maken hebt. Het is dus belangrijk om te begrijpen wat er mis is gegaan, zodat je dit volgende keer kunt voorkomen.
Redenen waarom foto’s onscherp kunnen zijn + oplossingen!
Zoals ik al aangaf zijn er verschillende oorzaken voor onscherpe foto’s. Hieronder vind je de 6 meest voorkomende oorzaken én oplossingen. Want gelukkig zijn er verschillende manieren om onscherpe foto’s te voorkomen.
1. Bewegingsonscherpte
Bewegingsonscherpte is één van de meest voorkomende oorzaken van onscherpe foto’s. Er zijn drie mogelijke manieren waarop dit kan gebeuren:
- Beweging van je onderwerp
- Beweging van je camera
- Combinatie van beide
Fotografeer je een bewegend onderwerp? Bijvoorbeeld een voorbij rijdende fietser? Je kindje glijdend vanaf de glijbaan? Of een vogel die net wegvliegt? Dan kan het zomaar zijn dat je onderwerp te snel beweegt voor de instellingen van jouw camera. Op dat moment krijg je bewegingsonscherpte in je foto.
Maar je kunt ook bewegingsonscherpte krijgen bij een stilstaand onderwerp zoals een foodfoto of productfoto. In dat geval beweegt de camera terwijl de foto wordt genomen. Dit kan gebeuren als gevolg van een trillende hand, een onstabiele ondergrond of een te lange sluitertijd.
Oplossing: Hoe kan ik bewegingsonscherpte voorkomen?
Als bewegingsonscherpte de oorzaak is van de onscherpe foto’s, zijn er twee oplossingen. Zo kan het gebruik van een statief de oplossing zijn wanneer het puur om de beweging van de camera gaat. Een statief biedt een stabiele ondergrond voor je camera. Zo weet je zeker dat er geen trillingen zijn die onscherpte in je foto veroorzaken.
Fotografeer je een onderwerp dat beweegt? Dan is (alleen) een statief niet voldoende. In deze situatie moet je ervoor zorgen dat je sluitertijd korter wordt, zo kun je beweging bevriezen. Hiervoor is het handig om de belichtingsdriehoek te begrijpen. Deze driehoek laat je zien hoe de sluitertijd in verband staat met het diafragma en de ISO-waarde.
Door de sluitertijd te verkorten kun je zelfs snelle bewegingen zoals F1 auto’s of hardlopers zonder problemen scherp fotograferen. Hoe kort hij moet zijn is in iedere situatie anders. Maar probeer eens te starten bij 1/320e seconde.
Extra tip: Fotografeer je met een compactcamera? Of ben je nog niet vaardig genoeg om de camera handmatig in te stellen? Probeer dan de scène ‘sport’ eens uit. Hiermee activeer je automatisch een korte sluitertijd!
2. Onscherpe foto’s door verkeerde focus
Een andere veel voorkomende reden voor onscherpe foto’s is de verkeerde focus. Als de camera niet op het juiste onderwerp heeft scherpgesteld, zal de foto er onscherp uitzien. Dit is vaak het geval bij foto’s waarbij de camera automatisch scherpstelt, maar het verkeerde onderwerp in de foto kiest. Maar het kan ook zijn dat je zelf niet de juiste plek hebt uitgekozen. Bijvoorbeeld door bij een model op de neus scherp te stellen in plaats van op de ogen.
Oplossing: Kies zelf de juiste focus
Als een verkeerde focus de oorzaak is van onscherpe foto’s, kun je deze het beste zelf aanpassen. Duik eens in de verschillende autofocus opties van je camera. Kies bijvoorbeeld 1 autofocus-punt, die je zelf kunt plaatsen op je onderwerp. Zo is de kans vele malen groter dat de juiste plek scherp is.
Daarnaast kun je ook kiezen voor handmatig scherpstellen. Dit kan helpen in verschillende situaties, bijvoorbeeld in een donkere omgeving waarbij de camera moeite heeft met scherpstellen, óf bij macro fotografie. Bij macrofotografie komt scherpte namelijk erg nauwkeurig. Probeer daarom eens focus peaking uit als hulpmiddel voor de juiste scherpte.
Een derde techniek is het verkleinen van het diafragma (kleine opening, groot F-getal). Hoe kleiner je het diafragma zet, hoe groter het scherpteveld in je foto. De kans is hierdoor ook stukken kleiner dat je onscherpte in je foto krijgt door de verkeerde focus. Maar pas op, een klein diafragma zorgt ook voor een langere sluitertijd en/of een hogere ISO-waarde.
3. Problemen met de camera-instellingen
We hebben het al over bewegingsonscherpte door een te korte sluitertijd gehad. Maar soms kunnen ook andere camera-instellingen het probleem zijn bij onscherpe foto’s. Bijvoorbeeld wanneer je de camera per ongeluk nog op een verkeerde scène hebt staan. Of wanneer je de belichtingscompensatie extra overbelicht hebt gezet en dit bent vergeten. Maar ook als je een keertje handmatig hebt scherpgesteld en dit nog steeds is ingesteld zonder dat je het door hebt.
Oplossing: controleer de instellingen en zet ze terug!
Eén van de eerste tips die ik zelf kreeg van een fotograaf was om na iedere fotoshoot de camera-instellingen terug te zetten naar een neutrale stand. Een goede tip om onscherpe foto’s te voorkomen! Controleer alle instellingen door ze 1 voor 1 na te lopen en zet alles terug naar een standaard waarde. Zo weet je zeker dat je iedere keer dat je je camera pakt direct van start kunt gaan. En naast onscherpe foto’s voorkom je zo ook dat je foto’s per ongeluk te licht of te donker maakt.
4. Gebruik van verkeerde lens
Het gebruik van de verkeerde lens kan in sommige gevallen ook leiden tot onscherpe foto’s. Dit kan gebeuren wanneer de lens niet geschikt is voor het soort foto dat je wilt maken. Bijvoorbeeld wanneer je een close-up van een bloem wilt maken maak de lens kan niet van dichtbij genoeg scherpstellen. Of wanneer je een telelens gebruikt maar de afstand tot je onderwerp te klein is.
Oplossing: gebruik de juiste lens
Iedere lens is gemaakt voor een andere soort fotografie. Je hebt natuurlijk verschillende allround lenzen die je voor vrijwel alles kunt gebruiken, maar ook hier zitten beperkingen aan. Zo heeft iedere lens een minimale scherpstelafstand. Dit is de minimale afstand tot je onderwerp die je nodig hebt om scherp te kunnen stellen. Wil je een hele specifieke foto maken maar is jouw lens hier niet voor geschikt? Dan kun je het op een andere manier proberen op te lossen.
Denk bijvoorbeeld aan voorzetlenzen of filters. Zo kun je close-up filters kopen die ervoor zorgen dat je dichter bij je onderwerp kunt komen met de lens die je al in je bezit hebt. Dit is een stuk voordeliger dan dat je een macro-lens moet aanschaffen. Dus zeker handig wanneer je nog niet zeker weet of je dit vaker gaat gebruiken. Daarnaast kun je ook objectieven of accessoires huren!
5. Scherpstellen tijdens beweging
Moeite met scherpstellen tijdens beweging van je onderwerp kan ook bijdragen aan onscherpe foto’s. Bijvoorbeeld, als je foto’s wilt maken van een roofvogel die over het publiek vliegt tijdens een roofvogelshow in de dierentuin. Maar ook wanneer je kindje naar je toe komt op zijn skateboard, of je blije puppy die achter een bal aan rent.
Oplossing: Continu scherpstellen met AI Servo
Weet je zeker dat de sluitertijd van je camera kort genoeg is om bewegingsonscherpte te voorkomen? Maar lukt het je alsnog niet om bewegende onderwerpen scherp vast te leggen? Verdiep je dan eens in de wondere wereld van continu scherpstellen en focus tracking.
De meeste moderne camera’s zijn voorzien van een functie genaamd AI Servo of Continu Servo AF (afhankelijk van het merk camera). Hiermee kun je de camera continu laten scherpstellen, zo lang je de ontspanknop half indrukt. Beweegt je onderwerp? Dan past de camera de focus hierop aan.
Combineer deze functie met tracking van bijvoorbeeld gezicht, dier, voertuig of persoon. Zo blijft de camera jouw onderwerp volgen én scherp in beeld houden, ondanks bewegingen. Het enige wat jij hoeft te doen is je onderwerp volgen en op het juiste moment afdrukken. Ideaal!
6. Onscherpe foto’s door problemen met de camera
Tot slot kunnen problemen met de camera zelf ook leiden tot onscherpe foto’s. Bijvoorbeeld, als de lens vies is. Of wanneer er iets mis is met de kalibratie van de lens. In zulke gevallen doe jij zelf niets verkeerd met het maken van de foto’s, maar heeft het een andere oorzaak.
Oplossing: laat je camera controleren en maak hem regelmatig schoon
Als de lens vies is, kan dit de beeldkwaliteit beïnvloeden en onscherpe foto’s veroorzaken. Maak de lens voorzichtig schoon met een speciale lensdoek of lensreiniger. Is ook je sensor vies? Dan kun je deze laten reinigen bij een fotospeciaalzaak. Of je gaat zelf aan de slag met mijn stap voor stap handleiding voor sensorreiniging.
Weet je zeker dat alle bovenstaande punten niet de reden zijn voor jouw onscherpe foto’s? Dan kan het zijn dat de kalibratie van je lens niet goed is. Je kunt je lens laten kalibreren bij bijvoorbeeld www.chipclean.eu. Door dit te doen stel je hem weer helemaal correct af en zou de focus weer 100% overeen moeten komen met de plek die jij hebt aangegeven.
Zoals je ziet zijn er vele oorzaken voor onscherpe foto’s. Variërend van bewegingsonscherpte tot verkeerde camera-instellingen en lensproblemen. Gelukkig zijn er vrijwel altijd wel manieren om onscherpe foto’s op te lossen. Door deze tips te volgen, gaat het je zeker lukken!
