Wat is de brandpuntsafstand in fotografie? + voorbeelden

De brandpuntsafstand van je lens begrijpen is best lastig. Daarom leg ik in dit artikel precies aan je uit wat die millimeters betekenen en hoe je de brandpuntsafstand kunt gebruiken in je foto’s. Ook geef ik voorbeelden van verschillende lenzen en toepassingen.

Wat is de brandpuntsafstand precies?

De brandpuntsafstand is de afstand tussen twee punten in je cameralens. Namelijk het midden van de lens en de sensor waar het licht op valt. Deze afstand wordt aangegeven in millimeters en dat is de brandpuntsafstand die je terugziet op je lens en in je metadata.

Deze technische betekenis is leuk om te weten, maar wat hebben deze afmetingen voor effect op je foto’s? Dat is veel belangrijker om te onthouden!

Brandpuntsafstand: beeldhoek en zoom

Nu je weet wat de brandpuntsafstand precies is, kun je ook beter begrijpen hoe dit bij een cameralens werkt. Dit getal zorgt voor twee zichtbare verschillende bij iedere lens: de beeldhoek en de hoeveelheid omgeving je in beeld kunt krijgen. Oftewel, hoe ingezoomd je beeld is.

Beeldhoek
Het is handig om te onthouden dat hoe kleiner de brandpuntsafstand is, hoe groter de beeldhoek om mee te fotograferen. Hoe groter het getal, hoe kleiner de beeldhoek. Een korte brandpuntsafstand van bijvoorbeeld 28 millimeter wordt ook wel een groothoeklens genoemd. Terwijl een lens met een lange brandpuntsafstand (bijv. 200mm) de naam telelens heeft. Hieronder vind je een schema waarin alle veelvoorkomende brandpuntsafstanden zijn verwerkt!

Is het je weleens opgevallen dat groothoeklenzen altijd een stuk kleiner zijn dan telelenzen? Dat komt dus omdat de brandpuntsafstanden, en daarmee ook de toepassingen van de lenzen, verschillend zijn.

De beeldhoek is het oppervlakte, gemeten in graden, dat zichtbaar is bij een bepaald branpuntsafstand. Hoe kleiner de millimeters, hoe groter de beeldhoek. Zo krijg je dus makkelijker veel van de omgeving op de foto.

Ingezoomd
Niet alleen de beeldhoek is anders bij iedere brandpuntsafstand. Dit getal in millimeters geeft ook aan hoe dichtbij je je onderwerp kunt halen. Stel, je wilt een paardenbloem beeldvullend fotograferen, dan moet je met een groothoeklens (korte brandpuntsafstand) heel dichtbij de bloem staan. Terwijl je ditzelfde onderwerp met een telelens van enkele meters afstand nog beeldvullend kunt fotograferen.

De brandpuntsafstand is dus niet alleen belangrijk voor de beeldhoek, maar ook voor het dichterbij halen van je onderwerp. Dit is vooral belangrijk wanneer je foto’s wilt maken van onderwerpen waar je niet dicht bij in de buurt kunt komen. Bijvoorbeeld wilde dieren.

Welke lens past bij mij?

Iedere lens heeft een beeldhoek. Zowel lenzen met een vast brandpuntsafstand (de naam zegt het al) als zoomlenzen. Het verschil is dat je bij een zoomlens kunt schakelen tussen een hele range aan brandpuntsafstanden. Hoe verder je inzoomd, hoe groter de brandpuntsafstand wordt. Je zult dan ook zien dat je lens langer wordt!

Hoe werkt een zoomlens?

Wanneer je een camera als kit koopt, zit er vaak een zoomlens bij. Bijvoorbeeld een 18-55mm lens. Deze twee getallen staan dus voor de range aan brandpuntsafstanden waartussen je kunt kiezen tijdens het fotograferen. Hoe kleiner het getal, hoe wijder je beeld en hoe meer je zichtbaar krijgt. Hoe groter dit getal, hoe kleiner de beeldhoek wordt en hoe meer ingezoomd je foto zal zijn.

Je kunt je dus voorstellen dat een lens met twee erg uiteenlopende getallen voor veel verschillende situaties handig is. Maar vergeet niet dat er nog andere elementen zijn om rekening mee te houden bij de aanschaf van een lens. Bijvoorbeeld de maximale diafragma-opening, die zorgt voor de onscherpte in je foto. Kijk dus vooral wat goed bij je past. Van een fish-eye lens tot een portretlens en van een macrolens tot een groothoeklens of super telelens.

Brandpuntsafstand en sensor

Toch is niet iedere brandpuntsafstand op iedere camera gelijk. Het formaat van je sensor heeft namelijk ook invloed op het resultaat wat je krijgt met je brandpuntsafstand. Ingewikkeld hè! Zo zul je bij dezelfde brandpuntsafstand met een full-frame sensor minder dicht bij je onderwerp kunnen komen dan wanneer je een crop-sensor lens hebt. Het is dus altijd aan te raden om goed onderzoek te doen wanneer je op zoek bent naar een nieuwe lens.

Voorbeelden van brandpuntsafstanden

Ik heb afgelopen jaren heel wat verschillende camera’s en lenzen kunnen uitproberen. En hierdoor heb ik ook veel geleerd over de verschillende brandpuntsafstanden. Zo ben ik groothoeklenzen enorm gaan waarderen en is een goede telelens ook echt een must.

Hieronder laat ik een aantal voorbeelden zien van dezelfde situaties maar gefotografeerd op een heel ander brandpuntsafstand. Hierdoor kun je heel creatief fotograferen.

Metropol Parasol in Sevilla
Tijdens mijn citytrip naar Sevilla had ik de Sony RX10 Mark III camera bij me. Een toffe bridgecamera met heel veel zoom. Hieronder deel ik twee foto’s vanaf kunstwerk Metropol Parasol die ik direct na elkaar maakte, maar op een heel ander brandpuntsafstand:

Foto 1: Deze foto is gemaakt op een brandpuntsafstand van 24 millimeter. Dit is dus een groothoeklens waar je veel van de omgeving mee op de foto krijgt.

Foto 2: Dezelfde plek, hetzelfde uitzicht, maar dan ingezoomd tot een brandpuntsafstand van 600mm (maximum met die camera). Je ziet dat niet alleen de torens veel groter in beeld zijn gekomen, ook de beeldhoek is een stuk smaller geworden.

Vondelpark in Amsterdam
Naast Sony zijn er nog meerdere camera merken die ‘bridge camera’s’ verkopen. Dit zijn compact camera’s met extreem veel zoom. Zo probeerde ik ook eens een bridgecamera van Nikon uit. De Nikon Coolpix P610 om precies te zijn. Kijk mee naar de resultaten bij de verschillende brandpuntsafstanden.

Foto: De eerste foto is gemaakt op 24mm. Je ziet hier een stukje Vondelpark met een monument in de verte. Door de 60x zoom kon ik inzoomen tot een brandpuntsafstand van 1440 millimeter en daarmee maakte ik de foto eronder. Hierop kun je duidelijk de details van het monument zien.

Conclusie

Zoals je ziet is het erg nuttig om te begrijpen wat de brandpuntsafstand is en hoe je dit kunt gebruiken in je fotografie. Maar zorg dat je niet verdrinkt in alle informatie, zoals op de pagina van Wikipedida. Het is belangrijker om goed te kijken, dan om precies de getallen uit je hoofd te leren. Succes!