Vertel jij graag verhalen met je foto’s? In dit artikel deel ik 10 tips voor conceptuele fotografie. Een bijzondere vorm van fotografie waarin je je creatieve ideeën en emoties gaat verwerken in een kunstzinnig beeld. Kun jij hierbij wel wat hulp gebruiken? Lees dan zeker even verder!
Wat is conceptuele fotografie?
Conceptuele fotografie gaat niet alleen maar om een mooi plaatje. Bij deze vorm van fotografie draait het juist om het verhaal achter de foto. En alles wat jij als fotograaf interessant vindt, kan hiervoor gebruikt worden. Gebruik je creativiteit om jouw kijk op een onderwerp om te zetten naar een artistiek beeld.
De foto’s die onder conceptuele fotografie vallen hebben dus meestal een diepere boodschap of betekenis. En anders dan bij journalistieke fotografie (waar het ook om het verhaal gaat) zijn deze foto’s meestal niet waarheidsgetrouw maar geënsceneerd. Het geeft je de mogelijkheid om te experimenteren met allerlei verschillende technieken en stijlen.
Hieronder vind je een lijst van 10 veelgebruikte onderwerpen voor conceptuele fotografie:
- Vergankelijkheid
- Verleden / tijd
- Milieu en klimaat
- Dromen
- Identiteit
- Digitale ontwikkelingen
- Leven en dood
- Eenzaamheid
- Angsten
- Oorlog en vrede
10x tips voor conceptuele fotografie
Zoals je hebt kunnen lezen zijn onderwerpen voor conceptuele fotografie vaak wat zwaarder. Hierdoor kun je ook duidelijk het standpunt van de fotograaf terugzien in de foto. Maar je kunt natuurlijk ook beginnen met een luchtiger onderwerp. Zo lang er een concept achter je foto zit, valt het in principe binnen deze vorm van fotografie.
1. Ga brainstormen voor je concept
Het maken van een conceptuele foto begint met het bepalen van het concept of verhaal. Wat wil je overbrengen met je foto’s? Welke emoties wil je oproepen bij je kijkers? Een duidelijk concept werkt als kapstok voor je hele fotoshoot. Neem dus de tijd om dit goed uit te denken en houd een brainstormsessie met jezelf. Maak bijvoorbeeld een woordweb (mindmap) waarin je alles opschrijft wat in je op komt bij je onderwerp. Van vormen tot kleuren en van belichting tot materialen.
Formuleer daarna één duidelijke zin als omschrijving van je concept. En maak bijvoorbeeld een moodboard op Pinterest om de sfeer die je graag wilt vangen visueel te maken.
2. Laat je inspireren
Inspiratie is overal te vinden. Bekijk het werk van andere conceptuele fotografen, blader door (kunst)boeken en magazines, lees poëzie, bekijk films of ga naar musea. Kortom, laat je creativiteit stromen door jezelf onder te dompelen in verschillende kunstvormen. Hierdoor zul je nieuwe ideeën ontdekken en je conceptuele fotografie naar een hoger niveau tillen. Maar laat jezelf inspireren zonder dat je andermans werk gaat kopiëren. Geef er altijd je eigen draai aan zodat het echt een eigen kunstwerk wordt.
3. Ga op zoek naar een locatie
De basis van je conceptuele fotografie is de locatie waar je gaat fotograferen. Afhankelijk van je concept kan dit heel bepalend zijn voor het eindresultaat. Ga dus op zoek naar een locatie die past bij je verhaal en de sfeer die je wilt creëren. Denk bijvoorbeeld aan een verlaten gebouw wanneer je het gevoel van eenzaamheid wilt fotograferen. Of zoek de natuur op voor een foto die gaat over stilte of het klimaat. Neem de tijd voor deze stap zodat je een goede basis legt voor de rest van je foto.
4. Gebruik symboliek
Symboliek is een krachtig hulpmiddel in conceptuele fotografie. Denk na over welke objecten, kleuren of elementen je kunt gebruiken om je boodschap te versterken. Het is het sterkste als ieder detail in je foto een doel heeft en bijdraagt aan het overbrengen van je concept. Wees creatief met symboliek maar zorg er ook voor dat je boodschap helder is. Dat hoeft niet meteen, het is juist goed als mensen eventjes goed moeten kijken en nadenken, maar uiteindelijk moet je concept wel begrepen worden.
Ga op zoek naar symbolen die passen bij jouw thema. Zo worden vogels bijvoorbeeld vaak gebruikt voor vrijheid. Of denk aan een anker voor veiligheid en stabiliteit.
5. Experimenteer met compositie
Omdat je ieder onderdeel van je foto zelf kunt bepalen, heb je ook volop ruimte om te spelen met compositie. Experimenteer met het kaderen van je onderwerp, gebruik negatieve ruimte om je foto’s interessanter te maken. Zo trekt je oog nog sneller naar het onderwerp in je foto toe. Denk buiten de traditionele regels en gebruik je concept als basis voor je compositie. Gaat het over vrijheid? Dan wil je misschien heel veel lucht in je foto. Terwijl je juist een heel krap kader kunt kiezen als het gaat over angsten en een beklemmend gevoel hebben.
6. Licht is belangrijk in conceptuele fotografie
Wat voor soort licht je gebruikt is voor iedere vorm van fotografie van belang. Kies allereerst tussen natuurlijk licht en studioverlichting of flitslicht. Beide belichtingstechnieken hebben voor- en nadelen, maar ze kunnen je concept versterken door deze goed in te zetten.
Met natuurlijk licht ben je minder flexibel. Het licht valt zoals het valt en dat kan ook iedere minuut weer anders zijn. Maar het is ook een hele mooi lichtbron. Ga tijdens het gouden uur fotograferen voor zacht en warm licht of kies juist voor het harde zonlicht van het middaguur voor harde contrasten en scherpe lijnen.
Aan de andere kant heb je met studioverlichting de volledige controle over het licht en de schaduwen. Super handig als je een heel specifiek idee hebt over het licht in jouw conceptuele foto. Waar wil je schaduw hebben? En waar wil je juist extra licht op zetten? Je kunt het allemaal regelen. Maar werken met kunstlicht vraagt wel om oefening en je moet er natuurlijk de juiste apparatuur voor hebben.
7. Werk met modellen
Heb je een conceptuele foto bedacht waar mensen in te zien zijn? Werk dan samen met modellen. Dit kan een vriend of vriend zijn, een familielid of iemand die je hiervoor inhuurt. Wie je model ook is, neem de tijd om je concept goed uit te leggen zodat hij of zij zich zo goed mogelijk kan inleven in het verhaal. Goede communicatie tussen jou en je model is erg belangrijk, alleen op die manier zul je de gewenste emoties en expressies vast kunnen leggen. Daarnaast is het ook belangrijk dat je model zich comfortabel voelt en wordt meegenomen in het proces. Geef feedback tijdens het fotograferen, geef complimentjes en laat hem of haar meekijken met datgene wat jij door je lens ziet.
8. Kies de instellingen van je camera
Naast je locatie, belichting, modellen, aankleding, compositie en kleurgebruik draagt ook het kiezen van je camera-instellingen bij aan het uiteindelijke resultaat van je conceptuele fotografie. Denk dus vooraf goed na over deze instellingen. Wil je spelen met beweging en bewegingsonscherpte? Dan is het goed om met de sluitertijd te gaan spelen tijdens de fotoshoot. Vergeet hierbij niet om een statief te gebruiken.
Wil je jouw foto van voor tot achter scherp hebben, of juist een grote onscherpte in de achtergrond? Dan is het instellen van je diafragma van groot belang. Een groot diafragma (klein F-getal) kan de aandacht vestigen op een specifiek onderwerp en de achtergrond vervagen. Aan de andere kant kan een kleinere opening (groot F-getal) de hele scène scherp in beeld brengen.
9. Bewerk je conceptuele fotografie met zorg
Het maken van de foto is het eerste deel van je kunstwerk. Maar de meeste fotografen gaan nog een stapje verder en stappen de wondere wereld van fotobewerking in. Met de nabewerking van je conceptuele fotografie kun je onderdelen versterken en eventueel aanpassen of toevoegen. Denk bijvoorbeeld aan de volgende bewerkingstechnieken:
- Kleuren aanpassen
- Contrast versterken
- Storende elementen verwijderen
- Meerdere beelden combineren
- Achtergrond bewerken
- Spelen met de belichting
Zorg ervoor dat je niet over de top gaat met bewerken. Laat de originele foto in tact maar versterk hem op plekken waar dat nodig is.
10. Vraag om feedback
Hoera, je bent klaar met je conceptuele foto! Nu is het tijd om je beeld met de wereld te delen. Dit kan bijvoorbeeld online, maar ook via tentoonstellingen of fotowedstrijden. Wees niet bang om feedback te vragen over je fotografie, daar kun je alleen maar van leren. Bespreek je werk met andere fotografen, vrienden of op een social media platform. Zie het niet als kritiek, maar als verbeterpunten die je helpen om te groeien in deze vorm van fotografie. Maar weet ook dat je het niet overal mee eens hoeft te zijn. Maak je eigen keuzes, ook als deze controversieel zijn.
Voorbeelden voor conceptuele fotografie
Aan het begin van dit artikel heb ik al een lijstje met onderwerpen gedeeld waarmee je aan de slag kunt. Heb je nog wat meet handvatten nodig? Hieronder vind je een aantal ideeën voor conceptuele fotografie. Misschien liggen ze een beetje voor de hand, maar gebruik ze om je eigen draai aan een thema te geven:
Dromenland
Creëer een dromerige sfeer door middel van zachte kleuren, ronde vormen, zachte texturen en een vervagende horizon. Gebruik ballonnen als symbool van vrijheid en verbeelding. Je kunt hiervoor zelf de ‘levitation’ techniek gebruiken waarbij je je model laat zweven in je foto.
Eenzaamheid
Kies een drukke plek waar veel mensen lopen, bijvoorbeeld een winkelstraat of een druk plein. Laat je model midden in de menigte staan en laat hem/haar eenzaamheid als emotie uitstralen. Fotografeer je model met een lange sluitertijd en probeer om je model zo stil mogelijk te laten staan. Op die manier zie je de beweging van de lopende voorbijgangers, dit symboliseert het gevoel van isolatie.
De tijdreiziger
Heb je een prachtige oude klok gevonden op een rommelmarkt? Gebruik deze als onderwerp voor je conceptuele foto over tijdreizen. Combineer de oude klok met moderne technologie om een concept van tijdreizen te verbeelden. Het beeld speelt met het idee van het verleden en de toekomst die samenkomen in het heden.
Hopelijk heb ik je met deze tips, voorbeelden en ideeën op weg kunnen helpen om zelf aan de slag te gaan met conceptuele fotografie. Het is een interessante vorm van kunst waarbij het niet alleen draait om het eindresultaat maar ook om het hele proces hier naartoe. Neem de tijd om tot een goed concept te komen en werk dit tot in detail uit. Laat niets aan het toeval over en behoud de regie. Zo zal het eindresultaat precies zijn zoals je had gehoopt. Succes!
