UV-filter op je lens: handig of overbodig?

Als je begint met fotograferen krijg je al snel het advies om een UV-filter op je lens te zetten. Maar wat doet zo’n filter nou eigenlijk? En is het écht nodig? In dit artikel ga ik dieper in op de voor- en nadelen van UV-filters, zodat jij zelf kunt bepalen of het iets voor jou is.

Wat is een UV-filter?

Een UV-filter is een transparant stukje glas dat je voorop je lens draait. Je koopt hem dus in dezelfde maat als je lens (dezelfde diameter). De originele functie was het blokkeren van ultraviolette straling (UV-licht), iets waar analoge camera’s nogal gevoelig voor waren. UV-licht kon zorgen voor een blauwe waas over je foto’s, vooral in situaties met veel zon of op grote hoogte, zoals in de bergen.

Bij moderne digitale camera’s is dat probleem grotendeels verleden tijd. De sensor én het interne filter van de camera houden al een groot deel van het UV-licht tegen. Toch wordt het UV-filter nog steeds veel gebruikt. Niet zozeer om UV tegen te houden, maar vooral om je lens te beschermen. Door deze extra laag glas is de kans een stuk minder groot dat er beschadigingen of krassen op je lens komen. De bekendste merken zijn Hoya en B+W.

Voordelen en nadelen van een UV-filter

Extra bescherming van je lens klinkt goed toch? Zeker! Maar er zijn nog meer voordelen en ook nadelen aan het gebruiken van een UV-filter op je camera. Hieronder zet ik de belangrijkste voor je op een rijtje.

Voordelen:

1. Bescherming tegen beschadiging

Zoals ik eerder in dit al aangaf is dit veruit de belangrijkste reden om een UV-filter te gebruiken. Het glas van je lens is kwetsbaar, en als daar een kras op komt is dat meestal blijvend. Een UV-filter vormt een extra beschermlaag tussen de buitenwereld en je lens. Stoot je met het filter ergens hard tegenaan en zit er een flinke kras op? Dan vervang je hem en blijft je lens intact.

2. Makkelijk schoonmaken

Een ander groot voordeel is dat UV-filters makkelijker schoon te maken zijn dan je lens zelf. Stof, vieze vingers, waterspetters… geen probleem! Schroef het filter van je lens en poets hem zonder al te veel zorgen met een microvezeldoekje. Duurdere filters hebben vaak ook coating die een water en vuil afstoot. Hierdoor wordt hij nog minder snel vies.

3. Minder stof in je lens

Fotografeer je vaak in stoffige omgevingen? Denk bijvoorbeeld aan het strand, in de duinen of op reis? Dan is een UV filter ook een fijne barrière voor al het vuil. Want hoewel een lens weinig gaatjes en kiertjes heeft, kan stof soms toch in de lens komen. Met dit filter kun je die kans nog wat extra verkleinen.

Nadelen:

1. Kans op slechtere kwaliteit foto’s

Hoewel veel UV-filters van goede kwaliteit zijn, kan een goedkoop exemplaar de kwaliteit van je foto’s verminderen. Denk aan ongewenste reflecties of een lichte waas over het beeld. Zorg er dus voor dat je voor een kwalitatief goed exemplaar kiest als je de kwaliteit hoog wilt houden.

2. Meer glas = meer kans op lens flare

Elk extra stuk glas voor je lens vergroot de kans op reflecties. Dit is vooral vervelend bij tegenlicht, want dan kun je last krijgen van lens flare. Je kunt dan rare vlekken, lichtringen of verminderde scherpte en contrast krijgen. Soms zorgt het voor sfeer, maar meestal wil je dit vermeiden.

Wanneer gebruik je een UV-filter?

Een UV-filter is vooral handig in situaties waarin je lens het risico loopt om beschadigd te raken of erg vies te worden. Denk bijvoorbeeld aan:

• Reizen (stof, zand, luchtvochtigheid)
• Festivals (rook, rondvliegende drankjes, confetti, mensenmassa’s)
• Sportfotografie (bal tegen je camera, stof)
• Strandshoots of andere locaties met veel zand
• Fotograferen in sneeuw of regen
• Op grote hoogte, waar het UV licht meer invloed heeft op je camera

Wanneer laat je het UV-filter liever thuis?

Als ik eerlijk ben heb ik mijn UV-filter standaard op mijn lens zitten. Er zijn maar weinig situaties waarin ik hem eraf schroef. Toch zijn er wel vormen van fotografie waarbij het minder handig is om dit filter te gebruiken. In deze gevallen kunnen ze meer kwaad doen dan goed:

• Bij studiofotografie
• Tijdens avondfotografie en nachtfotografie
• Als je werkt met meerdere filters (zoals een ND-filter of polarisatiefilter)
• Wanneer je maximale beeldscherpte en contrast nodig hebt

Waar moet je op letten bij het kopen van een UV-filter?

Niet elk UV-filter is gelijk. Er zijn vele soorten en ze zijn verkrijgbaar in allerlei prijsklassen. Dit zijn de dingen waar je op kunt letten bij de aanschaf van een UV filter:

✔️ Kwaliteit van het glas

Goedkoop glas kan de beeldkwaliteit aantasten. Kies daarom voor filters van gerenommeerde merken zoals B+W en Hoya. Ze gebruiken glas dat speciaal is ontworpen voor fotografie. Zo minimaliseer je de kans op kwaliteitsverlies.

✔️ Coating

Een goede coating vermindert reflecties en zorgt ervoor dat vuil en water minder snel blijven zitten. Let op termen als ‘multi-coated’, ‘MC’ of ‘MRC’ in de naam van het UV-filter.

✔️ Slank frame (slim filter)

Fotografeer je met een groothoeklens? Dan wil je zeker een ‘slim’ filter uitzoeken. Deze filters zijn dunner en zorgen ervoor dat je geen ongewenste vignettering (donkere randen) in je beeld krijgt.

✔️ Juiste maat

Een logisch punt, maar toch eentje om te noemen wanneer je helemaal nieuw bent in de wereld van de filters. Check voordat je online of in de winkel gaat zoeken de diameter van je lens (bijvoorbeeld 58mm, 67mm, 77mm). Dit staat vaak aangegeven aan de voorkant van je lens, met het symbool Ø ervoor. Dit is dus dezelfde maat als de filter die je moet kopen. Heb je meerdere lenzen? Dan is de kans groot dat je dus ook meerdere maten UV-filters moet aanschaffen.

Zoals je hebt kunnen lezen heeft het gebruiken van een UV-filter op je lens voornamelijk veel voordelen. En ik kan je vertellen dat zo’n filter me zeker 1x heeft gered van een kapotte lens. Ik liet mijn camera een metertje naar beneden vallen en hij kwam precies op de rand van het filter terecht. En buiten een flinke deuk in de rand, was er gelukkig niets aan de hand. Gebruik jij al een UV filter?